Veel BBQ-accessoires zijn van gietijzer. Van roosters tot gietijzeren pannen. Maar wat maakt gietijzer zo geschikt als materiaal? Wat is er allemaal aan gietijzer verkrijgbaar voor een kamado als de Big Green Egg? En hoe kun je gietijzer het beste schoonmaken en onderhouden zodat het als nieuw blijft?
Waarom is gietijzer zo’n mooi product?
Gietijzer is een materiaal wat diverse voordelen heeft. Zo neemt gietijzer makkelijk en snel warmte op en geeft dit heel gelijkmatig af. Een groot pluspunt van het koken op, of in gietijzer. Daarnaast is het een ontzettend duurzaam materiaal wat levenslang mee gaat.
Waarvoor gebruik je een gietijzeren rooster?
De meeste ingrediënten kun je dan ook het beste op een gietijzeren rooster grillen. Doordat het rooster directe warmte aan het ingrediënt afgeeft kun je er schitterende grillstrepen mee maken. Dat ziet er niet alleen mooi uit, het heeft onder andere ook effect op de smaak van je ingrediënt.
Deze grillstrepen ontstaan dankzij de Maillardreactie. Hierbij reageren koolhydraten, zoals natuurlijk aanwezige suikers, en aminozuren, die voorkomen in eiwitten, op de warmte. Hierdoor ontstaat extra aroma, kleur en smaak. Ook krijgt het product een andere structuur waar het in contact is geweest met het rooster, de grillstreep.
Keer je ingrediënt niet te snel als je op gietijzer grilt, je loopt dan het risico dat het blijft plakken. Leg je gietijzeren rooster ook altijd met de spitse kant van de spijlen omhoog. Een brede grillstreep lijkt misschien aantrekkelijk, maar juist door deze vorm geeft het rooster de warmte heel geconcentreerd af.
Het verschil tussen gietijzer en rvs
Dat wil niet zeggen dat je álle producten het beste op een gietijzeren rooster kunt bereiden. Ook het rvs-rooster is onmisbaar. Met name steaks, in plakken gesneden groenten en stevige vissoorten lenen zich goed voor een gietijzeren rooster. Deze gril je volgens de directe methode bij een temperatuur van 180 tot 240 °C.
Het rvs-rooster gebruik je bijvoorbeeld voor de indirecte methode, waarbij je de convEGGtor inzet, en voor de bereiding van kwetsbaardere vissoorten. Een rvs-rooster plakt namelijk minder, wat prettiger is bij delicate stukken vis.
Een ander groot verschil tussen een gietijzeren rooster en een rvs-rooster is dat gietijzer brozer is. Gebruik daarom altijd de Cast Iron Grid Lifter om je gietijzeren rooster in je Big Green Egg te leggen en eruit te halen. Doordat het rooster wordt verankerd is het risico op vallen, en daarmee een breuk in je rooster, vele malen kleiner.
De voordelen van een gietijzeren braadpan
Naast het gietijzeren rooster breid je met een Dutch oven de veelzijdigheid van je Big Green Egg enorm uit. Je kunt deze gietijzeren pan gebruiken om in te koken en te stoven, maar ook om in te (roer)bakken, te braden of zelfs een brood of cake in te bakken. Ook hierbij speelt de goede en geleidelijke warmteoverdracht van het materiaal een belangrijke rol. En ga je nog niet gelijk aan tafel? Met de deksel op de pan blijft de inhoud nog lang warm.
Gebruik je een Dutch oven in combinatie met een kamado? Plaats de deksel van de pan er dan liever niet de hele bereidingstijd op. Juist door deze (al dan niet gedeeltelijk) weg te laten krijgt je bereiding die extra lekkere smaak waar de Big Green Egg zo bekend om staat.
Wel of niet geëmailleerd gietijzer?
De keuze tussen een geëmailleerde Dutch oven of een niet-geëmailleerd exemplaar is heel persoonlijk. Dankzij het broze materiaal neemt de niet-geëmailleerde Dutch oven steeds heel subtiel de smaken op van de ingrediënten die je erin bereidt. Hoe vaker je de pan gebruikt, hoe meer smaak deze tijdens je kooksessie afgeeft.
Een geëmailleerde Dutch oven is iets makkelijker in gebruik. Met name wat onderhoud betreft. Dankzij het email kun je de pan, en de deksel, met een sopje afwassen en je pan is weer klaar voor gebruik. Geëmailleerd gietijzer roest niet en het neemt geen smaak op. Hoewel dat laatste, zoals eerder vernoemd, ook vaak als pluspunt wordt gezien. Op het onderhoud van een niet-geëmailleerde Dutch oven komen we later terug.
Overige accessoires van gietijzer
De voordelen van gietijzer komen ook bij andere accessoires goed van pas. Zo is er de tweezijdige Cast Iron Plancha om op te bakken of kwetsbare producten op te grillen. De Cast Iron Skillet is een heerlijke gietijzeren bak- en braadpan met lage opstaande rand. Bij beide heb je weer profijt van het feit dat gietijzer de warmte zo goed opneemt en afgeeft.
Hetzelfde geldt voor de Cast Iron Sauce Pot met saus of glaze. In dit handige steelpannetje blijft de inhoud relatief lang warm. De Cast Iron Satay Grill, dé tool om spiesen te grillen, heeft dezelfde voordelen als het gietijzeren rooster. Met als groot voordeel dat je stokjes en je vingers nooit meer verbranden.
De gietijzeren rEGGulator en de apart verkrijgbare Rain Cap zijn een verhaal apart. De goede warmteoverdracht van gietijzer speelt hierbij tenslotte geen enkele rol. De reden waarom deze robuuste luchtregelaar en het hierbij passende afdak van gietijzer zijn gemaakt is simpel: gietijzer vervormt in tegenstelling tot veel andere materialen niet. Zelfs niet als je bij hoge temperatuur bijvoorbeeld een pizza bakt of tijdens een hele lange kooksessie. Dankzij de speciale coating zijn de rEGGulator en de Rain Cap onderhoudsarm en kunnen ze weer en wind doorstaan.
Hoe maak je gietijzer schoon?
Het schoonmaken van gietijzer lijkt ingewikkelder dan het is. Om roestvorming te voorkomen en je gietijzeren producten als nieuw te houden zijn er een paar aandachtspunten om rekening mee te houden:
- Onbehandeld gietijzer houdt niet van vocht, en al helemaal niet van zeep. Net als het de smaak van de ingrediënten opneemt, kan het ook de geur en smaak van zeep opnemen. Het is dan ook niet nodig om je rooster af te wassen. Borstel het rooster als het nog warm is schoon met een hiervoor bestemde borstel. Hierdoor verwijder je eventuele achtergebleven etensresten. Vet het rooster daarna met behulp van een prop keukenpapier en een barbecuetang in met plantaardige olie zoals zonnebloem- of arachideolie. De eventuele laatste restjes en roetdeeltjes veeg je hiermee af. Je rooster is nu schoon, ingevet en klaar voor volgend gebruik.
- Gietijzeren pannen kun je afwassen. Gebruik hiervoor enkel warm water en droog je pan goed af. Vet de pan eventueel in met plantaardige olie. Zet vervolgens op het rooster in je nog warme EGG zodat de pan volledig kan drogen.
Hoe moet je gietijzer onderhouden?
Gietijzer zonder email of coating heeft de naam te roesten. Roestvorming kun je eenvoudig voorkomen als je het materiaal goed behandelt. Door het rooster en andere accessoires na gebruik goed schoon te maken en in te vetten. Daarnaast is het aan te raden je gietijzeren tools af en toe te seasonen. Hierdoor voorkom je niet alleen roestvorming. Er vormt zich ook een natuurlijke anti-aanbaklaag.
Gietijzer seasonen
Steek hiervoor de houtskool in je Big Green Egg aan en leg het rooster erin. Breng naar een temperatuur van 250 °C. Sluit de luchtregelaar en de rEGGulator en laat het rooster een uur in je EGG liggen. Wrijf je (verkleurde) rooster daarna goed in met een plantaardige olie zoals arachideolie. Steek de houtskool weer aan en breng je EGG opnieuw naar een temperatuur van 250 °C. Sluit de luchtregelaar en de rEGGulator weer en laat het rooster nogmaals een uur liggen. Uiteraard kun je dit ook met de andere onbehandelde gietijzeren producten doen. Op deze manier heb je generaties lang plezier van je gietijzeren aankoop.
INSPIRATION TODAY
Wil je jouw portie inspiratie via de mail ontvangen? Meld je dan aan voor onze maandelijkse nieuwsbrief Inspiration Today en voeg meer smaak toe aan je inbox. Je ontvangt dan automatisch de lekkerste recepten, inspirerende seizoensmenu’s, praktische tips en veel, veel meer!
